Uit de schaduw te voorschijn

De sans-papiers in Lille (Noord- Frankrijk) hebben een gebouw bezet. Deze mensen zonder verblijfsvergunning zijn in hongerstaking gegaan om hun situatie voor iedereen zichtbaar te maken.

Sortir de l'ombre: uit de schaduw te voorschijn komen. De sans-papier in Lille maken onderdeel uit van het collectief van sans-papiers dat zich nu sinds een jaar manifesteert in een twintigtal grote steden in Frankrijk (zie ook AC-nieuwsbrief 10). Het collectief vecht tegen de onmenselijke uitsluitingswetten van de ministers Pasqua en Debre van Justitie en Binnenlandse Zaken. Een medewerkster van het Autonoom Centrum 'logeerde' bij de sans-papiers in Lille: een impressie.

Gezocht:

"Suiker, mineraalwater, thee, zeep, tandpasta, een fiets, bedankt voor uw steun", zo staat er te lezen op de deur van de door sans-papiers bezette expositiezaal waarin de hongerstakers op hun bed liggen. En aan de muur: "sans-papiers in verzet, meneer de prefect, ik ben geen nummer." In de zaal een plakkaat: "18 Sans-papiers in hongerstaking sinds 14 januari '97. Voor legalisatie van de lijst van 75 illegalen. Wij lijden extreem, we moeten wel doorgaan tot het einde." Boven elk bed hangen plakkaten met persoonlijke verklaringen waarom tot hongerstaking is overgegaan.
Lamine: "Vader van 3 kinderen (2 geboren in Frankrijk, 1 van Franse nationaliteit). Sinds '93 heb ik slechts een APS [tijdelijk verblijf] en mag dus niet werken. Ik besluit mijn hongerstaking door te zetten tot mijn legalisatie."

Ounkeo Sengthong: "Ik, vrouw uit Laos, weerloos, zonder vleugels, leef ik in absolute onzekerheid, opgejaagd door de politie, en de wanhoop... Dit alles heeft me tot een tweede hongerstaking gedreven, dat is mijn enige wapen, en mijn enige schreeuw om gehoord te kunnen worden. Ik ben vastbesloten totdat de dag komt dat ik overlijd."

M'Sonko: "Ik besluit te hongerstaken, uitzetting naar mijn land brengt mijn leven in gevaar wegens mijn mening die afwijkt van die van het zittende regime."

Tunkara: "Uitgeprocedeerd in het asielrecht heb ik besloten tot een hongerstaking, ongelimiteerd, omdat mijn situatie niet voor legalisatie in aanmerking komt, ik zal doorgaan tot het einde." Ook de (ongehoorde) stem van vele andere illegalen klinkt door.

Onwettige mensen...

De illegalen, de sans-papiers, hebben veelal jarenlang legaal geleefd, gewerkt en gewoond in Frankrijk. Veel van hen hebben kinderen die in Frankrijk geboren zijn en dus de Franse nationaliteit hebben. Dat familieleven wordt door de wet en het beleid verwoest. Frankrijk houdt een grote 'schoonmaak' en haalt zonder pardon de bezem door de groep niet-oorspronkelijke inwoners. Het resultaat van de jarenlange bijdrage aan de Franse samenleving is nu voor de illegalen een uitzetting. Hen rest inmiddels niets anders dan toevlucht en asiel te zoeken door het bezetten van gebouwen. Zij willen uit de schaduw tevoorschijn komen. Te lang hebben ze als tweederangs burgers moeten overleven. Ze willen hun waardigheid terug en eisen verblijfspapieren voor iedereen.

Onmenselijke wetten!

In juni '96 groeide ook in Lille een bredere solidariteitsbeweging rondom de sans-papiers. De uitsluitingswetten gaan ver, ze zijn te vergelijken met de Koppelingswet in Nederland. Mensen zijn al lang en breed gesetteld in de samenleving en worden nu opgejaagd en uitgezet. Dat roept bij vele Fransen verzet op: ook schrijvers, cineasten, intellectuelen en artiesten pikken het niet langer dat hun 'buren' worden weggehaald.

Bezettingen

Na vier maanden durende voorbereiding en onderhandelingen met o.a. Artsen zonder Grenzen en het Rode Kruis, besloten de sans-papiers ook in Lille 'in het openbare onder te duiken'. Zij verzochten de gemeente Lille tevergeefs om een onderkomen. De burgemeester meldde zich niet te kunnen inlaten met niet-legalen. Daarop bezette het comite van sans-papiers een jeugdherberg. De sans-papiers startten onderhandelingen met de 'prefectuur' van Lille, die toezegde hun dossiers opnieuw te bestuderen. De herberg werd daarop verlaten. Omdat de toezegging geen resultaat opleverd bezetten de sans-papiers opnieuw een gebouw, het Huis voor Natuur en Milieu van de socialistische partij. Meermaals werd een hongerstaking ingezet om de eisen voor legalisatie van allen kracht bij te zetten. Tot op heden duurt deze bezetting voort, met brede ondersteuning van inwoners van Lille, ondanks een verzoek namens de burgemeester op 24 maart jl. om de bezetting op te heffen.

Hongerstaking: 62 dagen

Op 14 januari '97 gingen 18 sans-papiers in hongerstaking. Begin maart, op de 58e dag, viel de oproerpolitie het gebouw binnen en evacueerde een aantal illegalen naar het ziekenhuis voor medisch onderzoek. 'Sanitaire evacuatie' heet zo'n dwangopname. Hardhandig werden de hongerstakers afgevoerd in politie- en brandweerauto's. Juist op 8 maart was de burgemeester een kijkje wezen nemen in het gebouw, waarop op 9 maart de vastgelopen onderhandelingen waren hervat. Uit verzet tegen de evacuatie demonstreerden op 15 maart 3000 mensen in Lille. Onder druk van de protesten en na heroverweging van de dossiers bleken 22 illegalen alsnog gelegaliseerd te kunnen worden, 7 waren onbekend bij de autoriteiten en 5 dossiers waren incompleet. De andere 48 illegalen, verbonden aan het comite van sans-papiers, blijven bedreigd met uitzetting. De hongerstaking werd opgeschort wegens deze ontwikkelingen. Direct na het moment dat dat bekend werd, stond de middenstand van Lille op de stoep met voedselpakketten.

Alle nationaliteiten

Een van de sterke punten van het verzet van de sans-papiers is dat het alle grenzen, alle nationaliteiten overstijgt. "Wij zijn geen Ethiopi‰r of Malinees, wij zijn sans-papiers. Dat verbindt ons." Iedere niet-Fransoos zonder het permanente verblijfspapiertje zit in hetzelfde schuitje. Allen staan onder uitzettingsdreiging en hebben geen keus dan daartegen in verzet komen.

Hulp aan illegaal bestraft

Jacqueline Deltombe heeft een relatie met een Zairese illegaal. Samen hebben ze een dochtertje. Jacqueline werd op haar werk gearresteerd, geboeid afgevoerd en in een detentiecentrum voor vluchtelingen gezet. Hier heeft zij een paar dagen vast gezeten. Dit omdat ze hulp en onderdak bood aan een bekende van haar vriend, ook een Zairese illegaal. Zij werd 'coupable mais incondamnable' bevonden, 'schuldig maar niet te veroordelen'. Haar Zairese vriend wordt regelmatig opgepakt, maar is onuitzetbaar. Steeds opnieuw moet Jacqueline dan bewijzen dat hij de vader is van hun dochtertje.

Brede solidariteit

Sinds het voorjaar van '96, toen de sans-papiers hun stem verhieven, groeit de beweging rondom hen. Toen werd de St. Ambroisekerk bezet, later ook de St. Bernardkerk in Parijs, die zo hardhandig ontruimd werd. Veel Fransen zien in dat niet de migratie een probleem is, maar de sociale wanorde, de verrechtsing en de harde regelgeving daarop. Die tast niet alleen de de positie van sans-papiers aan maar vele Fransen. Zo is er een nieuw beleid op het gebied van cultuur dat financi‰le middelen voor cineasten in handen speeld van grote ondernemingen. Onafhankelijke cineasten die informeren over problemen en tegenstellingen in de maatschappij - zoals sans-papiers tegenover rechthebbenden - worden daardoor in hun 'culturele vrijheden' beknot. Maar ook de cineasten onder de sans-papiers: van de ene dag op de andere waren zij van geintegreerde tot illegaal gemaakt. Veel Fransen hebben, te laat weliswaar, ontdekt dat er iets fundamenteel mis is in hun land, dat ze teveel hebben laten passeren zonder te reageren.

Een inhaalmanoeuvre was dus op zijn plaats. Hoewel velen uitgezet zijn, is het voor verzet nooit te laat.