Een spook uit het verleden 

 

marco - 14.10.2002


Prinsjesdag 2002 zou dit jaar niet voorbij gaan zonder
protest. Een platform van tientallen organisaties riep
onder de naam ‘Keer het Tij’ op tot protest. In het
parkje gelegen aan de hofvijver en recht tegenover het
Binnenhof kreeg men op de valreep toestemming om,
ingeklemd tussen hekken, ME en politiebusjes, een
protestmanifestatie te houden. In een drie uur durend
programma trok het leed van de Lage Landen voorbij.
Hoewel, ‘programma’. ‘Voorstelling’ is misschien een
beter woord voor wat zich daar afspeelde. Op het
programma stonden diverse talkshows, een
smartlappenband, toneelstukjes, een ‘opstand
komediant’, verschillende muzikale optredens en
verrassingsduik in de Hofvijver. Iedereen was tevoren
uitgenodigd het programma op een ludieke wijze luister
bij te zetten, want het moest en zou allemaal leuk en
ludiek worden.

“Dertien in een dozijn”

Tegenover deze joligheid stond een serieuze politieke
boodschap die door ‘Keer het Tij’ is samengevat in een
manifest. Het manifest zou de naam “Dertien in een
dozen” niet misstaan. Een 499 woorden lange sliert
bekend aandoend geweeklaag, slogans en open deuren
over de teloorgang van de welvaartsstaat. Er staat
werkelijk niets nieuws en tot de verbeelding sprekends
in. Zelfs de PvdA kon zich er in vinden en sloot zich
onlangs bij het platform aan.
En dat lijken de platformisten van ‘Keer het Tij’ ook
helemaal geen probleem te vinden. Iedereen die het
manifest onderschrijft kan zich aansluiten. Het doel
is “het smeden van brede coalities” zo lezen we in het
manifest. Dat doel doet denken aan het D14 platform
(1) dat zich in haar manifest tot doel stelde “zoveel
mogelijk mensen te mobiliseren” en het platform “De
Wereld is niet te koop” (1) dat in haar manifest
fantaseert over “de opbouw van een massabeweging”. En
ja, bij een massabeweging past nou eenmaal een
massapartij zoals de PvdA.

Kapitalisering en ontmenselijking

Nu is er op zichzelf natuurlijk niets tegen een
massabeweging. Het hangt er gewoon van af hoe men deze
definieert, hoe men de situatie analyseert, welk doel
wordt nagestreefd en met welke middelen.
Wat betreft “Keer het tij” wordt de ‘massabeweging’ in
ieder geval uitgelegd als eenheidsfront van linkse
organisaties en linkse partijen tegen de ‘rechtse
vijand’. Het doel is de macht van rechts te bestrijden
door de macht van links te vergroten. Concreet en
hoofdzakelijk wordt hiermee de versterking van de
linkse partijen bedoeld. Partijen, die zich vervolgens
zouden moeten laten aansturen door een sterke
buitenparlementaire beweging. Of dat een reëel
scenario en een nastrevenswaardig doel is valt te
betwijfelen. Natuurlijk walgt menig progressieveling
van het rechtse en racistische beleid van Balkenende,
maar of een nieuw verbond van sociaal-democraten en de
wat linksere partijen echt veel verandering zal
brengen? Want is het niet zo dat het proces van
kapitalisering en ontmenselijking van de
maatschappelijke structuren in Nederland nog nooit zo
hard is gegaan als onder de afgelopen twee
centrum-linkse kabinetten? En is het niet zo dat ook
in andere Europese landen,waar centrum-links aan de
macht was, we precies dezelfde vrijwillige overgave
aan de dictatuur van de vrije markt zagen? En is het
niet zo dat linkse partijen en hun mantelorganisaties
door de geschiedenis heen überhaupt als het puntje bij
paaltje kwam lakeien waren van het kapitaal en zich
lieten leiden door honger naar macht?
Er zijn mensen die beweren dat ‘rechts’ de job van
ontmanteling van de welvaartsstaat nooit zo snel en
soepeltjes voor elkaar zou hebben gekregen dan dit
onder het leiderschap van centrum-links is gebeurd.
Daar valt heel wat voor te zeggen. Een sterk
parlementair links leidde in ieder geval nooit tot een
fundamentele verandering van de eigendom -en dus
machtsverhoudingen.

Parlementair rookgordijn

Politieke partijen en de parlementaire democratie zijn
deel van het probleem en niet van de oplossing. Linkse
politieke partijen houden alleen maar de misvatting in
stand dat er nog iets te kiezen valt, terwijl
overduidelijk het kapitaal de enige echte beleidsmaker
is.
De parlementaire democratie met haar verkiezingsshow
is niet veel meer dan het rookgordijn waar vanachter
het kapitaal de scepter zwaait. Hooguit valt er soms
op lokaal niveau nog wel eens een marginaal succesje
te boeken, maar zelfs daarvan zijn de voorbeelden
minimaal.

‘Keer het Tij’ somt in haar manifest een op zichzelf
reële lijst maatschappelijke problemen op en stelt dat
deze zijn ontstaan door ongebreidelde marktwerking en
de steeds verder terugtredende overheid. Vervolgens
pleit men, zij het enigszins bedekt, voor minder markt
en meer overheid (het verdedigen van de
welvaartstaat). Het manifest stinkt naar mottenballen
en had gemakkelijk 30 jaar geleden geschreven kunnen
zijn. Keer het Tij is een spook uit het verleden.
Laat ons goed beseffen. De keuze voor achterhaalde,
oud linkse antwoorden op de problemen van de moderne
tijd is geenszins een onvermijdelijke keuze. Het
platform heeft, net als haar inofficiële voorgangers
en evenknieën, ‘D14’ en ‘De wereld is niet te koop’,
uit overtuiging voor deze lijn en aanpak gekozen.

Voor een fundamenteel andere wereld

Men had ook kiezen voor de inspirerende praktijk
waarmee de globaliseringbeweging de wereld enkele
jaren lang verraste (2). In deze praktijk stond
anti-parlementarisme, autonomie, directe actie,
collectivisering en basisdemocratie centraal. Men
kiest echter voor parlementarisme, autoritarisme,
statisme en het teruggrijpen naar een oubollig linkse
politieke praktijk waar de staat niet wordt
aangevallen maar omhelst.
Daarmee scharen ze zich in het kamp van de reformisten
en opportunisten en daar hebben anti autoritairen
niets te zoeken, want alleen een “massabeweging” die
oproept en aanzet tot zelforganisatie, directe actie
en de opbouw van basisdemocratische alternatieven
voor kapitalisme kan ons perspectief op een
fundamenteel andere wereld bieden.

Marco

Noten:
(1) “D14”, “De wereld is niet te koop” en “Keer
het tij” heeft voor een wezenlijk deel dezelfde leden.
(2) ‘Verraste’, want inmiddels hebben oud linksen
zich massaal op het toneel gestort en is de
globaliseringbeweging grotendeels vervallen in
voorspelbaar folklorisme.